Mirasbırakanın ölümüyle birlikte, malvarlığı bütün olarak mirasçılara geçer. Bu mallara ilişkin yapılacak tescil işlemleri, hukuki açıdan kurucu değil, açıklayıcı niteliktedir. Ancak intikal sürecinin usulüne uygun şekilde yürütülmesi oldukça önemlidir. Bu yazıda, mirasın intikali sürecinin aşamaları ele alınacaktır.
İlk olarak, mirasbırakana ait mirasçılık belgesinin (veraset ilamının) temin edilmesi gerekir. Bu belge, mirasçılardan birinin talebi üzerine noterliklerden veya sulh hukuk mahkemelerinden alınabilir. Noterlerin veraset ilamı düzenleme yetkisi, 1 Mart 2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu nedenle, ölüm tarihi 1 Mart 2013’ten önce gerçekleşmişse, veraset ilamı yalnızca sulh hukuk mahkemesinden talep edilebilir.
Mirasbırakan adına kayıtlı tüm taşınmazların güncel tapu kayıtlarının temin edilmesi gerekmektedir. Bu kayıtlar, hem emlak vergisi borçlarının ödenmesi hem de veraset ve intikal beyannamesinin doldurulması aşamasında önem arz eder. Zira çeşitli idari veya hukuki işlemler neticesinde ada-parsel numaraları ile ilçe veya mahalle bilgileri değişmiş olabilir. Bu nedenle, beyanname öncesinde taşınmazların güncel tapu kayıtlarının liste halinde alınması yerinde olacaktır.
3. Taşınmazın Rayiç Değerini Gösterir Evrakların Temini
Bu evrak, tapu kayıtlarının alınmasının ardından temin edilmelidir. Zira ada-parsel bilgilerinde değişiklik olmuş olabilir. Güncel ada-parsel bilgileriyle birlikte ilgili evrak, taşınmazın bulunduğu il veya ilçe belediyesinden alınabilir. Bu işlem için yazılı başvuru şartı bulunmamakta olup, belediyeye sözlü müracaat yeterlidir. Evrak, belediyelerin emlak servislerinden temin edilmektedir.
4. Araçlar ve Silahlar
Tereke kapsamında sicile tescil edilebilir nitelikteki araçlar (otomobil, motosiklet, kamyon, kamyonet vb.) bulunuyorsa, ilgili araçların ruhsat suretlerinin dosyaya eklenmesi gerekmektedir. Bu belgeler, hem veraset ve intikal işlemlerinin yürütülmesi hem de mülkiyetin devri açısından önem arz eder.
5. Terekede Şirket Hissesinin Yer Alması
Mirasbırakanın ölümüyle birlikte, sahip olduğu şirket hisseleri de mirasçılara intikal eder. Ancak şirket yapısı ve ortaklık durumu açısından bazı özel durumlar süreci karmaşıklaştırabilir. Özellikle mirasbırakanın sermaye şirketinde tek ortak olması, aynı zamanda müdürlük görevini yürütmesi, mirasçılar arasında yaş küçüklüğü veya menfaat çatışması bulunması gibi hallerde süreç uzayabilir. Bu durumlara ayrı ayrı değinmek gerekir. Bu hususa ilişkin makalemizi incelemenizi öneririz.
6. Veraset ve İntikal Beyannamesi
Veraset ve intikal beyannamesi, internet üzerinden veya doğrudan ilgili vergi dairesinden temin edilebilen matbu bir evraktır. Beyanname eksiksiz ve doğru şekilde doldurulmalıdır. Kural olarak, beyanname mirasbırakanın son ikametgah adresinin bağlı bulunduğu vergi dairesine verilmelidir. Ancak uygulamada farklı bir vergi dairesine teslim edilen beyanname ve ekleri reddedilmemektedir. Bu durumda, ilgili vergi dairesi evrakları teslim alarak yetkili vergi dairesine posta yoluyla iletmektedir.